Türk Dil Kurumu oyunu belli kuralları olan eğlence, oyuncağı ise oyun aracı olarak tanımlar. Esasında oyun ve oyuncak bu tanımın çok ötesinde anlamlar ifade eden kavramlardır. Öyle ki oyun terapisi oyuncakları sayesinde çocuğun iç dünyasını keşfetmek mümkündür. Peki, hangi oyuncak ne anlama gelir?
Oyun çocuklar için evrensel bir dildir. Bu dili öğrenmenin ve anlamanın yolu, çocuklar için oyun terapisi uygulayarak çocuğun gelişimine uygun oyuncakları sembol olarak kullanmaktır. Nitekim deneyimsel oyun terapisi sırasında kullanılan oyuncaklar aracılığıyla ve oyun yoluyla çocuğun dile getiremediği duygu ve düşüncelerini öğrenmek mümkün olur.
Oyun terapisi çocuklara kendilerini ifade edebilmeleri için fırsat tanıyan bir terapi türüdür. Oyun terapisinde terapist çocukla arasında terapötik bağ kurar. Oyun terapisi malzemeleri olarak da ifade edebileceğimiz oyun terapisi oyuncakları bu bağı kurabilmek için köprü işlevi görür.
Çocuğun problemine, yaşına ve gelişimine uygun oyuncaklar kullanılarak uygulanan oyun terapi yöntemleri çocukta şu yönde değişim oluşturur:
Oyun terapisinin faydalı olabilmesi için oyun terapisi insan figürleri, hayvanlar, taşıtlar gibi uygun oyuncaklar yardımıyla gerçekleştirilmelidir. Nitekim oyun terapisinde oyuncakların anlamı göz ardı edilemez. Oyun terapisinde çocuk aslında hem çevresindeki yetişkinlerin hayatını hem de kendi duygu ve düşüncelerini yansıtır.
Oyun terapisinde kullanılan oyuncakların her biri bir duyguyu veya düşünceyi sembolize eder. Örneğin, oyuncak silah ve yırtıcı hayvanların kullanılması saldırganlığa; biberon gibi bebek bakım oyuncakları bebeklik dönemine dönme isteğine işaret edebilir.
Her oyuncak her çocuk için farklı anlamlara da gelebilir. Örneğin, çocuğun oyuncak silahla oynamayı seçmesi, anneye el kaldıran babaya gözdağı verme mesajı taşıyabildiği gibi güçsüz olduğu düşüncesiyle güç kazanma isteğini de yansıtabilir. Bu aşamada terapistin şu sorulara yanıt bulması gerekir:
Aşağıdaki tabloda deneyimsel oyun terapisinde kullanılan bazı oyuncaklar ve işaret ettikleri duygu ve düşünceleri belirttik:
| Oyuncak | Anlamı |
|---|---|
| Top | Rekabet, etkileşim, yeniden değerlendirme |
| Fotoğraf makinesi | Onaylama, kanıt, gerçek, bilgi |
| Araba | Kaçış, aile sorunları, güvenlik, korunma |
| Biberon | Başa çıkma, idrara çıkma, bakım |
| Dürbün | Arama, yakınlık, kendini değerlendirme |
| Bebek | Anatomi, yakınlık, arkadaşlık, rekabet |
| Kutu | Sır, hediye, teyit etme, itibar |
| Silah | Acı, ölüm, düşmanlık, güç, kızgınlık, saldırganlık |
| Tabak | İlgilenme, dikkat, güvenlik |
| Mağara | Sığınak, çelişkili duygular, korunma, saklanma |
| Sahil | Neşeli, güvenli, özgür |
| Banka | Değer, itibar, sır, aile, kayıp |
| At | Temas, dayanıklılık, güç, hız |
| Fil | Nazik, yavaş, istikrarlı, güçlü |
| Ayı | Arkadaşlık, güven, sıcaklık, kendini koruma |
| Aslan | Baba, otorite, saldırgan, tehlike, asalet |
| Köpek | Sadakat, arkadaş, saldırganlık |
Deneyimsel oyun terapisinde oyun aracılığıyla güven inşa edilmesi ve bahsettiğimiz kazanımların sağlanabilmesi için duruma ve yaşa göre oyuncak seçimi yapılması kritik önem taşır. Oyuncakların terapi sürecindeki etkisi ve çocukların fizyolojik ve psikolojik gelişimini nasıl şekillendirdiği göz önünde bulundurulduğunda, oyuncak seçiminin alalede bir iş olmadığı daha iyi anlaşılacaktır.
Oyun teraspisti oyun terapisinde kullanılacak oyuncakları kendisi seçer. Örneğin, özel durumu olan çocuklar için duyu bütünleme oyuncakları kullanabilir. Oyuncakların ne kadar interaktif olduğunu tespit ettikten sonra yaşa göre oyun terapisi oyuncakları seçerek terapide çocuğa sunabilir.
Oyun terapisi uygulanması için oyun odasına konulması gerekli oyuncaklar şunlardır:
Oyuncak bebekler, biberon, evcil hayvanlar gibi oyuncaklar şefkat temalı oyuncaklardır. Oyun hamuru, boya malzemleri, kinetik kum gibi oyuncaklar yaratıcılığı geliştirir ve çocuğun duygularını yansıtır. Doktor kiti, acil durum arabaları gibi oyuncaklar çok amaçlı kullanılabilir. Aşağıdaki tablo, oyun terapisinde belirli amaçlara ulaştıran araç ve etkinlikleri ortaya koyar:
| Sorunlar ve olaylar üzerinde hakimiyet kazanmak | Kitap/öyküler, resim yapma, boyama, peluş oyuncaklar, kukla, kum havuzu, sembol ve figürler |
| Fiziksel ifadeler yoluyla güç kazanmak | Oyun hamuru, parmak boyası, peluş oyuncaklar, kukla, kum havuzu, sembol ve figürler |
| Duyguları ifade etmenin cesaretlendirilmesi | Oyun hamuru, resim yapma, parmak boyası, boyama |
| Problem çözme ve karar verme becerilerinin geliştirilmesi | Kitap/öyküler, kukla, peluş oyuncaklar, kum havuzu, sembol ve figürler |
| Sosyal becerilerin geliştirilmesi | Kukla, peluş oyuncak, çalışma kağıtları |
| Benlik kavramının ve benlik saygısının oluşturulması | Resim yapma, parmak boyası, oyunlar, boyama, çalışma kağıtları |
| İletişim becerilerinin geliştirilmesi | Kitap/öyküler, kukla, peluş oyuncaklar, kum havuzu, sembol ve figürler |
| İçgörü geliştirilmesi | Kitap/öyküler, resim yapma, kukla, peluş oyuncaklar, kum havuzu, sembol ve figürler |
Özetle;
Oyun terapisinde kullanılan oyuncaklar çocuğun kendini ifade etme yöntemidir ve çocuğu terapist ve ebeveyniyle arasındaki köprü niteliğindedir. Oyun terapisi için hangi oyuncakların gerekli olduğuna ve nasıl anlamlar ifade ettiğine odaklandık. Siz de oyun terapisiyle çocukların dilini öğrenebilme yetisi kazanmak istiyorsanız oyun terapisi eğitimi alabilirsiniz. Eğitim sayfamızı inceleyerek eğitim ve sertifika sürecine dair bilgi edinebilirsiniz.
İndirimli