Mülakat Nedir, Mülakatın Özellikleri Nelerdir?

Özel sektörde veya kamu sektöründe iş başvurularında bulunuyorsanız ya da insan kaynakları birimi tarafından mülakat mektubu aldıysanız mülakat nedir,mülakatın özellikleri nelerdir konularına hâkim olmanız önem taşır. Bu yazımızda mülakata dair merak ettiğiniz tüm detayları bulabilirsiniz.

Mülakat Nedir?

Mülakat iş dünyasına adım atmak üzere olan veya iş hayatında aktif olan herkesin duyduğu bir kavramdır. Mülakat nedir sorusunu en basit haliyle görüşme olarak yanıtlayabiliriz. İş görüşmesi soruları ve cevapları ,alan doğrultusunda değişkenlik gösterir. Mülakat genellikle 15-45 dakika sürer. Bu süre mülakat yapan kişi, işin niteliği ve başvuran adayların özel durumları olup olmasına göre değişebilir.

Mülakat Türleri Nelerdir

Mülakat çoğunlukla birebir görüşmeler olarak algılanır; fakat mülakat grup şeklinde de yapılabilir. Mülakatın nasıl yapılacağını belirleyen mülakatın türleridir.Mülakat türleri şunlardır:

• Yapılandırılmış mülakat:Bu mülakat türünde insan kaynakları biriminin soracakları sorular önceden bellidir ve her adaya aynı sorular yöneltilir. Bu nedenle bu mülakat türünün en önemli avantajı, adayları eşit değerlendirme avantajı sağlamasıdır. Yapılandırılmış mülakatta görüşmeci çok baskındır.
• Yapılandırılmamış mülakat: Mülakat çeşitleri arasında en çok kullanılan mülakat türü yapılandırılmamış mülakattır. Yapılandırılmamış mülakatta sorular genellikle aynı olsa bile önceden planlanmamıştır. Konunun ilgisiz noktalara dağılabilmesi bu türün en önemli dezavantajıdır.
• Panel mülakat: Bu mülakat türünde görüşmeci sayısı fazladır. Bu nedenle aday stres altında kalabilir.
• Stres mülakatı: Bu mülakat türünün özellikleri şöyle özetlenebilir. Görüşmeci, adayın iş stresi altında nasıl davranacağını ölçmek için küçümseyici tavır sergilemek gibi davranışlarda bulunur.
• Grup mülakatı:Bu mülakatın özellikleri diğer mülakat türlerinden biraz daha farklıdır. Şöyle ki, kişiler belirli bir konuyu tartışmak üzere bir araya getirilir. Gözlemciler mülakat sürecinde, yani tartışma sırasında herhangi bir müdahalede bulunmaz. Bu mülakat türü insan ilişkinlerinin özellikle önem taşıdığı alanlarda tercih edilir. Görüşmecilerin daha çok zaman ve emek harcamasını gerektirir. Grup mülakatının aday için en önemli avantajı liderlik potansiyelini ortaya çıkarabilmek için fırsat sunmasıdır.

Mülakat çeşitlerini yüz yüze, mektup ile (e-posta), online veya telefonla yapılan görüşmeler olarak da ayırmak mümkündür.İş görüşmesi kendini tanıtma ve iş görüşmesi soruları ve cevaplarını yanıtlama gibi aşamalardan oluşur. İş görüşmeleri çoğunlukla birebir CV (özgeçmiş) üzerinden yapılır. Son yıllarda dijitalde yaşanan gelişmeler ve pandeminin etkisiyle video mülakatlar da yaygınlaşmıştır. Video konferans uygulamaları ile gerçekleştirilen mülakatlarda en önemli avantaj, hem görüşmecinin hem de adayın görüşmeyi zaman ve mekân bağımsız şekilde gerçekleştirebilmesidir. Telefon mülakatı aday hakkında ön bilgi edinmek açısından avantaj sağlar.

Mülakatın Özellikleri Nelerdir?

Mülakat özellikleri üzerinde belirleyici olan mülakatın tipidir. Bununla birlikte genel olarak mülakatın özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

• Mülakatı yapacak kişinin gözlem yeteneğinin ve etkili iletişim becerilerinin gelişmiş olması gereklidir.
• İş görüşmesinde adayın, kendisi hakkında bilgi vermesi; görüşmecinin ise kurum kültürü ve iş tanımı hakkında bilgi vermesi gerekir.
• Mülakatta sorulan sorular şirketten şirkete farklılık göstermekle birlikte genel olarak aynıdır.

Mülakatta Dikkat Edilmesi Gerekenler

Mülakat özellikleri üzerinde belirleyici olan mülakatın tipidir. Bununla birlikte genel olarak mülakatın özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

• Mülakatı yapacak kişinin gözlem yeteneğinin ve etkili iletişim becerilerinin gelişmiş olması gereklidir.
• İş görüşmesinde adayın, kendisi hakkında bilgi vermesi; görüşmecinin ise kurum kültürü ve iş tanımı hakkında bilgi vermesi gerekir.
• Mülakatta sorulan sorular şirketten şirkete farklılık göstermekle birlikte genel olarak aynıdır.

Mülakat öncesi, sonrası ve mülakat sırasında görüşmenin olumlu sonuçlanabilmesi açısından dikkat etmeniz gereken pek çok nokta vardır. Mülakat sırasında dikkat etmeniz gereken noktaları belirtmeden önce kritik önem taşıyan bazı konulara açıklık getirelim. İş görüşmesinde eski işvereniniz hakkında olumsuz konuşmanız, yer gösterilmeden oturmanız, büyük çanta veya evrak çantası taşımanız, aşırı el kol hareketleri yapmanız, sakız çiğnemeniz, iş teklif edilene kadar maaş hakkında bilgi edinmeye çalışmanız hakkınızda olumsuz izlenim uyandırabilir.

Mülakatta dikkat edilmesi gerekenler şunlardır;

• Mülakat öncesinde mekân konusunda ayrıntılı bilgi edinin.
• Mülakat daha önce gitmediğiniz bir bölgede yapılacaksa ne kadar zamanda gidebileceğinizi önceden hesaplayın.
• Hızlı konuşmaya çalışmak yerine, anlaşılır ve akıcı konuşmaya özen gösterin.Olumlu geçen iş görüşmesi sonucu için diksiyon geliştirme uygulamalarından yararlanabilirsiniz.
• Görüşmeyi yapacağınız kişinin adını, soyadını ve hangi birimde hangi pozisyonda görev yaptığını öğrenin.
• CV’nizi önceden okuyarak eksiklikleri giderin ve belirttiğiniz her bilgiye hâkim olun.
• Şirket hakkında bilgi edinin. Şirket hakkında bilgili olduğunuzu, şirkette çalışma konusunda istekli olduğunuz belirtmeniz olumlu izlenim açısından önemlidir.
• Mümkünse işe hemen başlayabileceğinizi belirtin.
• Soracakları sorular hemen hemen bellidir. Bu nedenle önceden cevapları belirleyebiliriz. Yanıtlarınızın net ve dürüstçe verilmiş olması en hassas noktadır. Bu nedenle sorulan sorulara samimi cevap verin. Ucu açık cevaplar vermekten kaçının.
• Görüşmeci ile göz teması kurun. Göz teması kuramamak özgüvensizlik olarak yorumlanır.

Sözlü mülakatta nelere dikkat edilmeli sorusunu yanıtladık. Peki, online iş görüşmesi sırasında nelere dikkat etmeli? Online mülakatta dikkat edilmesi gerekenler elbette çok da farklı değildir. Görüşme zamanı ve giyim konusunda özenli olmasınız. Online görüşmede rahat edebileceğiniz bir mekân belirleyin. Kamera açısına, arka plana, internet hızına dikkat edin. Mekânda yalnız olduğunuza veya kimsenin görüşme sırasında yanınıza gelmeyeceğinden emin olun. Küçük notlar alın.

Mülakat özellikle de ilk iş görüşmesi olduğunda heyecan oluşturur ve mülakatta heyecanlanmamak için ne yapılmalı sorusu gündeme gelir. Aslında heyecanı yenmenin en iyi yolu sorulabilecek sorulara karşı önceden hazırlıklı olmak ve kaliteli uyku uyuyabilmiş olmaktır. Heyecanınızı iş için ve şirket için olan heyecanınız gibi yansıtarak bu küçük çaplı krizi avantaja dönüştürebilir, işe alımın gerçekleşmesini sağlayabilirsiniz.

Değerlendirme merkezi olarak da ifade edebileceğimiz insan kaynakları biriminin benzer soruları sorduğundan ve sorulara önceden hazırlık yapmanın avantaj sağlayabileceğinden bahsettik. Peki, bu sorular nelerdir? Mülakatta adaylara yöneltilen sorular genel olarak şöyledir:

• Bizi neden tercih ettiniz?
• Daha önce hangi pozisyonda çalıştınız?
• Kariyer hedefiniz nedir?
• Önceki iş yerinizden neden ayrıldınız?
• Sizinle neden çalışalım, bize ne katabilirsiniz?

Mülakata Giderken Ne Giyilir?

Mülakatta eğitim durumunuz ve deneyiminiz kadar giyiminizde önemlidir. Elbette mülakata giderken ne giyilir sorusunun spesifik bir yanıtı yoktur; fakat renk seçimi önemlidir. Kirli, üzerinizden sarkan veya aşırı dar görünen bir kıyafet görüşmenin olumsuz sonuçlanmasına neden olabilir. Lacivert resmiyetin rengidir, lacivert tercih edebilirsiniz. Siyah ve gri gibi koyu renkleri tercih etmenizi ve yorgun izlenimi veren ve sıkıcı hisler uyandıran kahverengi tonlarından uzak durmanızı öneririz.

Mülakat için sade ayakkabı, çanta ve aksesuar tercih edin ve abartıdan uzak makyaj yapın. Erkekler için koyun renklerde takım elbise iyi bir seçim olacaktır. Parfümünüzün hafif notalar içerdiğinden emin olun. En iyi yol, uygun renkte sade bir iş görüşmesi kombini belirlemektir. Spor yerine, resmi kıyafetler tercih etmeniz hakkınızda olumlu izlenim oluşmasında önemli ölçüde etkili olacaktır.

Mülakat nasıl yapılır gibi konulara açıklık getirdik. Gözlem yapabilme, problem çözme ve etkili iletişim kurabilme becerinizi, liderlik vasıflarınızı değerlendirmek isterseniz insan kaynakları hakkında detaylı bilgi edinmenizi öneririz.