Menü
Satrancın 4000 yıl önce Mısır’ da oynandığına dair bulgular piramitlerdeki kabartmalarda bulunmaktadır. Yine Çin’ de, Mezopotamya’ da ve Anadolu’ da oynanmaktaydı. Oyunun bugünkü adını alması, MS 3. ve 4. yüzyıllarda Hindistan’ da oyuna Çatarunga denmesi ile başlar. MS 6. yüzyılda Hindistan'da ortaya çıktığı bilinen satranç oyunu ilerleyen yıllarda Asya'ya, Ortadoğu’ya ve Avrupa'ya da yayılmıştır. Zamanla Avrupa soyluları arasında oldukça popüler hale gelen bu oyun, bir müddet “kraliyet oyunu" olarak anılmıştır.
Satranç, iki oyuncu arasında oynanan bir zekâ-strateji oyunudur. Bu oyun satranç tahtası denilen 8×8′ lik kare bir alan üzerinde satranç taşları ile oynanır. Toplam 64 karenin yarısı siyah, yarısı beyaz renklerden oluşur. Taraflar beyaz ve siyah renkli taşları alırlar, her oyuncunun bir seferde bir hamle yapmasıyla oyun gelişir.
Oyunun başında beyaz ve siyahların 16 taşı bulunur. Bunlar bir Şah, bir Vezir, iki Kale, iki Fil, iki At ve sekiz Piyon’ dan oluşur. Oyunun amacı karşı tarafın şahını mat etmektir. Satranç takımları, ahşap veya plastik olabilmektedirler. Ayrıca farklı seçeneklerde pek çok model bulunmaktadır.
Oyunun amacı rakip şahı mat etmektir. Bunun anlamı rakip şahın bulunduğu karenin tehdit altında bulunması ve tehdit altında olmayan bir kareye kaçış ya da tehdidi engelleyecek başka bir hamlesinin olmamasıdır. Eğer bir oyuncunun şahının bulunduğu kare tehdit altında olmadığı halde bu oyuncunun legal hamlesi kalan tek taşı şahı ise ve de şahının tehdit altında olmayan bir kareye yapabileceği bir hamlesi yoksa oyun pat olur, yani berabere biter.
Ayrıca oyun herhangi bir anda oyunculardan birinin yenilgiyi kabul etmesi veya bir oyuncunun beraberlik teklif etmesi ve diğerinin de bunu kabul etmesiyle de sona erebilir. Oyun sırasında taşları avantajlı yerlere yerleştirerek rakibin hareketini kısıtlamak ve rakibin taşlarını almak yoluyla gücünü azaltmak esastır. Her taş, kurallara göre ulaşabileceği bir karedeki rakip taşın bulunduğu kareye yerleşerek, yerinden ettiği taşı oyun dışı bırakma gücüne sahiptir, buna taş almak denir.
Alınan taş oyuna bir daha geri dönemez ancak bulunduğu hattın son karesine varan bir piyon, oyun haricinde bulunsun bulunmasın, arzu edilen başka bir taşla değiştirilebilir.
Oyunda Şah engel olmadıkça 1 kare şeklinde ileri geri sağa sola ve çaprazlara gidebilir. Vezir engel olmadıkça sınırsız bir şekilde yatay düz ve bulunduğu karenin renginde çapraz gidilebilir. Kale engel olmadıkça sınırsız bir şekilde düz ve yatay gidebilir. Fil engel olmadıkça bulunduğu karenin renginde çapraz gidilebilir.
At ise “L” harfi şeklinde gider (L harfi yatay veya geri olabilir) 3 adım ilerleyebilir, taşların üstünden atlayabilir. Piyonlar ise düz 1 kare hareket ederler. İsteğe bağlı olarak ilk defa oynanıyorsa 2 kare oynayabilir.
Satranç bir ordu sistemi gibi, bir şah ve bu şahı korumak için 8 piyon, 2 At, 2 Fil ve 2 Kalemiz ve 1 Vezirimizin bulunduğu bir oyun sistemidir. Amaç karşı tarafın şahını etkisiz hale getirmektir. Her taşın hangi yöne ve nasıl gittiğini tek tek inceleyelim.
Piyon öncelikle en önemsiz taşımızdır. İleriye doğru 1 adım olarak ilerler, bir taşı yemesi ise çapraz şekilde olur.
Piyon sadece başlangıçta 2 adım olarak ilerleyebilir
At ise "L" harfi şeklinde ilerler ve taş yiyebilirler lakin bu "L" harfi yana doğru "L" ve dik "L" olarak karşımıza çıkabilir. Atın bir diğer özelliği ise zıplayarak hareket etmesidir, önünde bir taş varsa üzerinden zıplayarak hareket edebilir.
Genelde hangi yöne gidileceği konusunda en çok unutulan ve karıştırılan bir taştır. Bu taşı iyi öğrenmenizde fayda olacaktır.
Fil, çapraz şekilde eğer önünde bir taş yok ise sonsuz şekilde gidebilir ve taş yiyebilir.
İleri sağa çapraz, ileri sola çapraz keza geri sol ve sağa doğru çapraz şekilde gidebilir.
Filler, tahtanın bir ucundan diğer ucuna kadar saldırı ve koruma sağladığı için Atlardan değerlidir. Genelde At ile Fili eşit olarak görülse de Filler daha değerlidir.
Kale eğer önü açık ise düz bir şekilde; öne, arkaya, sağa ve sola doğru hareket edebilir ve yiyebilir.
Kaleler, Fillerden ve Atlardan daha değerlidir.
Vezir, Şahın yadigarı ve en önemli taştır. Sağa, Sola, Çapraza, ileri ve geriye doğru, sonsuz şekilde gidebilir.
Önünde kendi renginden bir taş var ise üzerinden geçemez.
Oyunda veziri kaybettiğinizde, rakip büyük bir hata yapmaz ise oyun büyük ihtimal yenilgi ile sonuçlanacaktır.
Not: Yaptığı hamleler ile hem Şahı tehdit ederken, başka bir taşı yiyebilir.
Şah, tahtadaki en önemli taştır, başta söylediğimiz gibi oyun Şahın üzerine kurulur, eğer Şahın düşman tarafından saldırılıp, kaçacak bir yeri olmazsa oyunu kaybetmişsiniz demektir.
Şah; sağ, sol, çapraz, dikey ve geri olarak birer adım olarak oynayabilir ve taş yiyebilir.
Başlangıçta en çok karıştırılan şey karşı tarafın nasıl şah ve mat etmek olur. Karşı tarafın şahını tehdit ettiğimizde, şah kaçacak veya önüne bir taş koyacaktır. Fakat eğer kaçacak bir yeri kalmaz ise oyun şah ve mat olur.
Satranç alanında kendinizi geliştirmek ve seviyenize uygun eğitim programlarından yararlanmak için www.uzaktanegitim.com/satranc-egitimi adresini ziyaret edebilirsiniz.
Blog
