Menü
Okuma deneyimi, farklı konuları ve ihtiyaçları barındıran bir süreç sonrasında gerçekleşir. Kimisi yalnızca edebi türlerle haşır neşirdir kimisiyse akademik makalelere dalıp gitmeyi tercih eder. Hangi tür ya da ihtiyaca yönelik olursa olsun, okumayı keyifli ve sürdürülebilir yapan şey, tabii ki okuduğunu anlama becerisidir. Peki günümüzde bir beceri olarak sunulan okuduğunu anlama nasıl geliştirebilir? Anlama etkinliği için nelere özellikle dikkat etmek gerekir? Gelin, bu sorular ışığında verimli bir okuma deneyiminin nasıl gerçekleştiğinden söz açalım.
Okuduğunu anlama çalışmaları, özellikle ilköğretim ve ortaöğretim döneminde karşımıza çıkan metin ve uygulamalardır. Anlayarak okuma becerisinin, ilköğretim döneminde öğrenilip kapatılması gereklidir. Fakat bazı şartlar ve okuma sorunları nedeniyle yaş ya da eğitim fark etmeksizin kimi insanlarda okuduğunu metni anlamama ya da yavaş anlama sorunu ortaya çıkıyor. Dediğimiz gibi bu durum, belli başlı sorunlardan kaynaklanıyor ve bu sorunları çözüm odaklı yaklaşılmadığı sürece okuma deneyimi her seferinde kötüleşebiliyor. Üstelik okuduğunu anlamama, okuma deneyimine kapalı olmaya ve vakit kaybetmeye de yol açıyor. Peki bu durumun önlenmesi için nelere dikkat etmek gerekecektir?
Verimli bir okuma deneyiminde, dikkat dağıtıcıları ortadan kaldırmak ve fiziksel ortamı okumaya uygun hâle getirmek fark yaratacaktır. Okuma eyleminin verimli bir şekilde ilerlemesi için fiziksel ve zihinsel dikkat dağıtıcıları bir kenara bırakmak gerekir. Zaten verimliliğin en büyük kaynağı da psikolojik olarak kendinizi okumaya hazırlamanızdır.
Okuduğunu anlama becerisini geliştirmek için odaklanma ile ilgili sorununuz varsa ilk önce bunu çözmelisiniz. Dikkatinizi neyin dağıttığını bulmak, hangi ortamda daha çok odaklandığınızı tespit etmek gibi unsurları dikkat ederek okuma konsantrasyonunuzu en iyi şekilde yönetebilirsiniz. Ayrıca günümüzün en dikkat dağıtıcı özelliğe sahip aracı olan telefonu, okuma ve öğrenme sürecinden uzak tutarsanız odaklanmayla ilgili sorunlara da geçit vermemiş olursunuz. Şimdi gelin, okuduğunuzu anlama becerileri için neler yapabileceğinize göz atalım.
Kelime dağarcığınızı genişlettiğinizde bir sonraki metnin içindeki sözcüklere de hazırlıklı olursunuz. Kelimelerin anlamını keşfettikçe ve konu ile kelimenin ilgisini çözdükçe çok daha kısa süren bir okuduğunu anlama deneyimi yaşarsınız. Peki kelime dağarcığını genişletmek için ne yapmak gerekir?
Kelime bilgisinin geliştirmesinin ilk yolu, sözlükleri kurcalamaktır. Pek çok kişi için sıkıcı gelen Türkçe sözlükler, farklı ve eş anlamlı kelimelerini keşfetmenizin en ideal yollarındandır. Artık dijital hazırlanan TDK ve Dil Derneği gibi yetkin kurumların sözlük ve kelime anlamlarından yararlanabilirsiniz.
Kelime dağarcığınızı geliştirmek için bir başka yöntem ise makale, blog, kitaplar ve hatta video içerikler aracılığıyla ilk defa duyduğunuz veya daha önce anlamını araştırmadığınız kelimeleri not etmektir. Yine burada da dijital sözlüklerden faydalanabilirsiniz. Özellikle, akademik metinleri okuma alışkanlığı kazandığınızda yeni kelime öğrenmeniz de kolaylaşacaktır. Ayrıca günlük ya da haftalık planlama uygulayarak kendinize yeni kelime öğrenme sınırı da koyabilirsiniz. Kelime bilgisinin genişlemesi, nispeten anlaşılması daha zor olan edebi ve akademik metinlere hazır olmanızı sağlar. Yalnız edebi metinler söz konusu olduğunda, çeviriden kaynaklı farklı kelime kullanımıyla karşılaşabilirsiniz. Bu tür metinler için bir yandan da dijital sözlük açıp not alabilirsiniz.
Özellikle bilimsel metin ve makaleler için geçerli olan konuyu bilmek, anlamanın önemli bir kriteridir.konuyu bilmek, anlamanın önemli bir kriteridir. Anlamak için ilk önce konunun temelleri ya da ayrıntıları bilinmelidir. Aşina olduğunuz konuya kendinizi çok daha kolay kaptırır ve metni tekrar okumak zorunda kalmazsınız. Konuya tamamen yabancıysanız hızlı bir tarama ve ön izleme ile metnin başlangıç ve gidişatı hakkında bilgi edinmeye çalışın. Anlayarak okuma becerinizi geliştirmek istiyorsanız kelime bilgisiniz yanında, anlamanın önüne açan konuya hakimiyeti de gözden kaçırmayın. Edebi parçalar için de geçerli olan konuya hakimiyet, metnin gidişatını tahmin etmeye de yardımcı olur ve okuma deneyiminden keyif almanızı sağlar.
Şimdi geldik, okuma eylemenizi üst düzeye çıkaracak bir diğer uygulamaya. Anlayarak hızlı okuma, hem okuma hızınızı artırır hem de okuma-anlama açısından verimli bir deneyim yaratır. Fakat hızlı okumadan, anlamayı çıkardığınızda sadece satırlar arasında gidip gelen bir görsel algılama yetkinliğine sahip olursunuz.
Oysa anlayarak hızlı okumayı öğrendiğinizde okuma hızınızı kendinize göre ayarlayabilir ve bir diğer okuma için de vakit kazanmış olursunuz. Bilhassa tez yazım ve araştırma için kaynak tarama aşamasında, bilgileri hızlı gözden geçirip okumayı tamamlananız gerekir. İşte böyle durumlar için anlayarak hızlı okuma yetkinliği, adeta bir nimettir. Peki hızlı okuma teknikleri ile ilgili bilgilere nereden ulaşabilirsiniz?
Öncelikle kısa bir internet araştırmasıyla karşınıza yüzlerce hızlı okuma tekniği çıkacaktır. Bunların çoğu da uygulanabilir ve işe yarar tekniklerdir. Ayrıca tekniklerin dönüp dolaşıp geldiği nokta da gözün okumaya hazırlanması detayıdır. Okuma eylemini gerçekleştiren göz, yorgunluk ve ciddi göz hastalıkları nedeniyle metni daha yavaş taramayı düşünür. Göz egzersizleri ise gözün okumaya hazırlanması ve genel olarak göz sağlığı açısından olumlu özellikler taşır. Basit göz egzersizleriyle anlayarak hızlı okumayı gerçekleştirebilirsiniz. İşin biraz daha detayına inmek isterseniz de sizi hızlı okuma eğitimleri ile tanıştırmamanız gerekecektir.
Hızlı okuma eğitimleri, son yıllarda oldukça talep edilen ve popülerleşen bir eğitim konusu oldu. Tabii ki bu durumun hem olumlu hem de olumsuz yönleri var. Öncelikle, daha önce belirtiğimiz gibi hızlı okuma ile anlamının eş zamanlı ilerlemesi gerekir. Buna yönelik ayrıntılara ve tekniklere değinmeyen bir eğitimin, okuma-anlama becerisini geliştirmek gibi bir amacı da olmaz. Burada sadece popülerliğin yarattığı kârdan faydalanma amacı vardır.
Diğer yandan, anlayarak hızlı okuma konusunda kazanımlar sunan ve sizi daha önce duymadığınız tekniklerle tanıştıran eğitimleri de es geçmemek gerekir. Eğer okuduğunu anlama becerisi konusunda kendinizi farkı bir yetkinlik ile geliştirmek istiyorsanız hızlı okuma kurslarına bir şans verebilirsiniz.
Okuma metninden hareketle hazırlayacağınız sorular, hem metni ciddiye aldığınızı gösterir hem de metni çok daha kolay anlamanızı destekler. Metni taradıktan ve analiz ettikten sonra anlamaya yönelik sorular çıkarabilirsiniz. Bu yöntemi uyguladığınızda, doğru bir şekilde metni anlamış olursunuz. Anlamaya yönelik sorular çıkarmak için metne özel bir hazırlık yapmanız gerekir.
Örneğin, 50 sayfalık PDF kaynaklı bir makale okuyacaksanız öncelikle metni hızlı bir şekilde tarayın. Daha sonra ise metni parçalara bölerek kısa bir analiz yapın. Metin ve ifadeler sizi zorlasa da makaleyi okumaya çalışın ve böldüğünüz parçaların sonuna sorular ekleyin. Hatta sadece bölümlerle de sınırlı kalmak zorunda değilseniz. Anlamın güçleştiği cümle ve parçalar için de sorular hazırlayabilirsiniz. Ayrıca metinde vurgulanan cümle ve ifadeleri vurgulayarak da okuduğunuzu doğru bir şekilde anlayabilir ve anlamlı bir öğrenme gerçekleştirirsiniz. Bu yöntemdeki amaç da metni gerçekten anlamanızdır.
Okuduğunu anlama becerisi nasıl geliştirilir sorusu eşliğinde, kolayca uygulayabileceğiniz çalışmalara göz attık. Eğer uzun süreli bir okuma deneyimini en iyi şekilde sürdürmek istiyorsanız hem çocuklara hem de yetişkinliklere uygun hızlı okuma eğitimimizi tercih edebilirsiniz.
Blog
